contractpensions...

Pasgeleden heb ik een boek gelezen van onderzoeksjournaliste Griselda Molemans.

Zij  heeft in haar boek “Opgevangen in Andijvielucht” een waarheidsgetrouw beeld van een zwarte bladzijde uit onze Nederlandse geschiedenis beschreven.

Uit schaamte en vernedering hebben de gedupeerde mensen waaronder: Indische Nederlanders, Indo-Afrikanen, Chinese Nederlanders, Molukse KNL en Marinepersoneel, Papoea’s, Toeganezen,  zogeheten maatschappelijke Nederlanders en veiliggestelde Indonesiërs, al die jaren gezwegen.

Hun lot was stille armoede, gedwongen assimilatie en ondoorzichtige misstanden.

Zij werden opgezadeld met een forse schuld aan de Nederlandse overheid voor de kosten van opvang, overtocht en kleding.

Deze mensen kwamen naar Nederland omdat het in Indonesië voor hen heel gevaarlijk was geworden na de Japanse bezetting.. ze waren niet meer veilig in hun eigen land.

In Nederland werden ze opgevangen op diverse plaatsen door het hele land, de zogeheten contract pensions.. de protestanten werden in het noorden gehuisvest en de Katholieken in het zuiden.

Eenmaal in Nederland werd de indruk gewekt dat de gerepatrieerden een warm welkom en een goede opvang stonden te wachten, maar de werkelijkheid was anders.

De hospita’s van de diverse contractpensions verdienden meestal goed aan deze mensen want zij moesten een gedeelte van hun inkomen afstaan ten bate van eten en onderdak.

Ze kregen kleding en dergelijke en moesten zich opeens aanpassen aan de Nederlandse leefregels die zij helemaal niet kenden.. Als ze in hun eigen land regelmatig douchten konden ze dat in Nederland wel vergeten, aangezien er op veel plaatsen niet eens een douche was.

Hun bagage werd ontsmet, en oosterse hapjes waren er niet meer bij, ze moesten vaak eten wat de pot schaftte zoals hutspot, andijvie en dergelijk Hollands voedsel wat zij helemaal niet kenden.

Al snel bleek dat de leefomstandigheden binnen deze pensions heel wat te wensen over lieten.

Hele gezinnen werden gehuisvest in kleine achterafkamers met alleen koud water en weinig privacy.

Ook  waren er onvoldoende toiletten op de gang, zodat lange wachtrijen ontstonden.

Er was vaak maar één badkamer per pension, waar men een keer per week volgens een strak rooster mocht douchen; deden ze er te lang over, dan werd simpelweg de kraan dichtgedraaid.

Daarnaast waren ook de slaapplaatsen erbarmelijk.

Men sliep op ijzeren bedden en op stromatrassen, die daarvoor al door heel veel anderen waren gebruikt. Nieuw meubilair was wel ingeslagen, maar werd nog een aantal jaren opgeslagen voordat de repatrianten er gebruik van konden maken. Het was echt afzien voor de Indo’s….

Hun overkomst naar Holland had hen ook al zo ongeveer 1000 gulden gekost en alles wat zij kregen moesten ze natuurlijk met rente terug betalen…met andere woorden.. de Nederlandse Staat profiteerden van hen als armzalige ontheemden zonder land.

Men mocht uit een grote hoop tweedehandskleren van het Rode Kruis kleding uitkiezen waarvan ze dachten dat ze het nodig hadden.

Kinderen mochten slechts te grote kleren uitkiezen, zodat ze erin konden groeien. Later kregen de mensen kledingvoorschotten waarmee ze in speciale winkels zelf kleding mochten gaan aanschaffen. Veel Indische Nederlanders van de eerste generatie hebben tot aan hun dood maandelijks een nog vast bedrag moeten afstaan…..

Voor mensen die van een later lichting kwamen werd deze terugbetalingsverplichting echter teruggedraaid.

En er waren wel heel wat moeilijkheden te overwinnen! Al die wollen kleding! Hoe moest je die wassen. En wat werd die kleding klein, na een wasje met warm water!

En wat was het vreemd om te horen, als je een poosje op bezoek was bij iemand… Je moet nu maar weer naar huis gaan, want wij gaan dadelijk eten. Dit was zo in tegenstrijd met de gastvrijheid in hun geboorteland.

Er kwam een boekje met Hollandse leefregels waar zij zich aan moesten houden.

Voor vele Nederlanders was de situatie echter wel erg gunstig: men kocht een huis, stouwde het vol met repatrianten en werd er rijk mee. De pensionhouder kreeg namelijk een vast bedrag per gast uitgekeerd dat hij naar eigen goeddunken mocht besteden. Dit had vaak zijn effect op de kwaliteit van het voedsel.

Veel klachten gingen dan ook over het eten, dat schaars en vaak niet eens gaar was. Zelf koken mochten de mensen in de contractpensions over het algemeen niet, hoewel het op de kamers stiekem wel geprobeerd werd. Men gebruikte kleine pannetjes en kookte Indisch eten op strijkbouten.

De meesten waren zo verbouwereerd dat ze niet eens in opstand kwamen en zich gedwee voegden naar het Hollandse leventje…

Hun kinderen groeiden op in ons land en leerden zich aan te passen, maar veel van de oudere mensen hadden daar veel moeite mee en droomden over hun eigen land..

Het is natuurlijk ook heel moeilijk als je van huis en haard wordt verjaagd vanwege een oorlog waar je zelf geen schuld aan hebt, en je daardoor moet vluchten naar een ander land omdat je anders geen leven meer hebt.

In dit boek wordt beschreven hoe veel mensen deze tijd hebben ervaren, en er waren ook gezinnen bij die het wel goed troffen en bij familie terecht konden of snel een eigen plek hadden om te werken en wonen en daardoor hun eigen leven konden leiden.

Ik moest hierbij ook denken aan de vele vluchtelingen die er ook vandaag de dag nog zijn. Ook dikwijls verjaagd uit hun land door oorlogen waar zij geen schuld aan hebben.

Gelukkig is de opvang tegenwoordig heel anders geregeld en toch zijn er nog steeds heel vaak misverstanden en wordt een dergelijke opvang niet zo geregeld dat iedereen ermee tevreden is.

Want zeg nou zelf 2.000 of meer mensen opvangen in een dorpje met 200 inwoners.. dat vraagt natuurlijk om moeilijkheden……… teveel mensen opeens op een plek zonder de juiste faciliteiten!

Deze Indische Nederlanders van na de tweede wereldoorlog hebben de staat der Nederlanden ook claims opgelegd om geld terug te krijgen die ze destijds teveel hebben betaald, of vanwege geleden leed… en dergelijke zaken.

De erbarmelijke leefomstandigheden en de geringe werkgelegenheid zorgden voor een grote exodus: zodra ze de kans kregen, emigreerden velen naar Australië, Nieuw-Zeeland, Canada en Californië. Dit voelde voor velen meer als een tweede thuis: het warme klimaat kwam dichtbij dat van Indonesië, er waren meer kleurlingen en ze hadden minder last van discriminatie.

Anita

De Nationale feestrok

Over niet al te lange tijd is het weer Bevrijdingsdag....
Het is leuk om dan even stil te staan, bij de Nationale feestrok die vele jaren geleden door heel veel vrouwen in ons land werd gemaakt en gedragen.

De feministe en oud verzetsvrouw Mies Boissevain riep kort na het einde van de Tweede Wereldoorlog vrouwen en meisjes op om een bevrijdingsrok of nationale feestrok te maken. Zo’n rok moest volgens haar samengesteld worden uit verschillende lapjes en gedragen worden bij nationale feestdagen en andere belangrijke gebeurtenissen.

Mies Boissevain (1896-1965) verbleef tijdens de Tweede Wereldoorlog in twee concentratiekampen. In die tijd kreeg zij een dasje toegestuurd, gemaakt uit lapjes afkomstig van kleding van familieleden en vrienden. Toen zij na de oorlog in een commissie zat die richtlijnen moest bedenken voor de viering van de bevrijding was dit cadeau aanleiding voor het idee van de nationale feestrok....

Het samenstellen van een rok uit verschillende lapjes, stond volgens Mies Boissevain symbool voor een aantal dingen.
Zij bedacht dan ook een werkwijze waaraan iedereen zich moest houden De lapjes moesten worden genaaid op een oud kledingstuk. Daarmee stond de rok symbool voor de wederopbouw. Op de rok konden persoonlijke herinneringen en bijzondere data worden geborduurd. Het werken aan zo’n rok kon helpen om het oorlogsleed te verwerken.

De zoom van de rok moest bestaan uit een aantal naar boven gerichte driehoeken. In de driehoek middenvoor werd de datum 5 mei 1945 geborduurd. In de andere driehoeken moesten de data waarop de rok werd gedragen een plaats krijgen.

Op veel rokken is de datum van het vijftigjarig regeringsjubileum van koningin Wilhelmina, 31 augustus 1948, geborduurd. Toen defileerden meer dan duizend vrouwen in nationale feestrok voor de koningin. Hun mooie lapjesrokken rokken, allemaal persoonlijk gemaakt, stonden daarmee symbool voor wat Mies Boissevain met haar oproep wilde tonen.
Het uitdrukken van eenheid in verscheidenheid. Daarnaast was er ook een feestrokkenlied, dat speciaal voor deze gelegenheid werd geschreven.

Als een rok helemaal volgens de regels was gemaakt werd deze in een register bijgeschreven. Hij kreeg dan ook een stempel en een nummer.
Er werden meer dan vierduizend rokken in dit register genoteerd.
Het Nederlands Openluchtmuseum bezit twee geregistreerde rokken.
Er waren dus heel veel vrouwen die er aan mee deden.

Feestrokkenlied

'Vlecht in uw rok het patroon van uw leven Vrouwen en meisjes van dorp en van stad Lichtend symbool van het vrouwelijk streven Draagt het verheugd, als de bloem draagt haar blad.

Eenheid in veelheid van lijnen en kleuren, Vormt met uw rok het saamhorig verband, In het geheel van historisch gebeuren, Tooit het ontwerp met Uw hart en Uw hand.

Stempelt Uw rok met het merk Uwer dagen, Voert dat wat was en wat is in Uw Vaan. Heden-Verleden, blijmoedig gedragen, Sierre Uw kleed, uw gezin, Uw bestaan.'

Inmiddels zijn er in diverse musea nationale feestrokken te bewonderen, er is zelfs enkele jaren geleden een tentoonstelling geweest bij museum De Koperen Knop.


Het Rijksmuseum heeft een aantal feestrokken in de collectie, waaronder een setje van een rok van een moeder, haar dochter en de pop Ireentje  De feestrok van Mies Boissevain is in het Verzetsmuseum, die van haar dochter Annemie in het Rijksmuseum

Het is heel leuk om deze rokken te bekijken en al die verschillende uitspraken en data te zien die erop zijn geborduurd, er zijn er diverse op Internet te vinden....voor de liefhebber...even googelen op nationale feestrok of bevrijdingsrok...

Anita.

Nuttig handwerken voor dames, maar ook voor kinderen..in oude boekjes kom je deze term nog wel tegen, vroeger moest handwerken vooral nuttig zijn....behalve op zondag moesten je handen altijd bezig zijn!
Jonge meisjes leerden het op school, het borduren van merk en stoplappen, breien van pannenlappen en sokken breien en tasjes haken...en later ook kleding zelf maken op de naaimachine.

Toen ik jong was moesten we een pannenlap breien op school..de pannenlap van mij heeft zeker een vol jaar geduurd en is diverse malen uitgehaald en steeds weer opnieuw beginnen met dat vreselijke ding!!!
Steeds liet ik steken vallen en vielen er dus vreselijke gaten in de pannenlap er kwam geen eind, aan dat breien van die pannenlap.

De handwerkonderwijzeres zal er wel heel erg moe van zijn geworden, want het handwerken zat toen niet echt in mij, kortom gezegd ik bakte er niet veel van...
Mijn moeder handwerkte thuis wel, maar dikwijls maakte ze het ook niet af en bleef er weer een halve trui in de kast liggen, die dus nooit meer af kwam...er lagen verschillende halve truien

Tot ik een jaar of 16 was toen wilde ik opeens een sjaal voor mezelf gaan haken, en zowaar het lukte nog ook.......daarna heb ik ook nog de destijds uitermate populaire gordijntjes gehaakt die bij iedereen voor het raam hingen..en ja hoor..ik vond het nog leuk ook.... hoe is het mogelijk!!!!

Toen ik na enkele jaren getrouwd was ontdekte ik.......... Het Breien en ook daar heb ik mezelf, helemaal opgestort....de ene trui na de ander verscheen onder mijn handen.
Ik leerde verschillende steken breien, tot zelfs kabels en noppen en ajour.
Het was een leuke hobby en ik vermaakte me prima in mijn vrije tijd.

Toen mijn zoon Nico 2 jaar oud was, wilde ik graag een matrozenpakje voor hem kopen omdat dat toen heel erg in de mode was en heel leuk stond bij kleine jongetjes, maar vreselijk duur was.
Helaas was ik niet echt goed achter de naaimachine, die ik wel bezat.
Ooit eens gekregen van de vader en moeder van Ed een vriendje waar ik toen verkering mee had, en die moeder van hem hoopte.... dat ik me nog eens op het kleding naaien zou storten..wat helaas toentertijd niet echt gelukt is.

De naaimachine mocht ik houden toen het uitging, maar eigenlijk had ik daar verder nooit iets mee gedaan..behalve met hulp van die moeder van Ed een jurk naaien...een eenmalig iets..
En dat nog wel terwijl ik op school naailessen had gehad dus het best wel moest kunnen...in ieder geval wel wist hoe het moest!
Ooit had ik nog wel eens een spijkervestje op school had genaaid wat best goed was gelukt.

De buurvrouw Mina, die toen naast ons woonde volgde diverse naaicursussen en zei: Kom op meid we kopen stof en dan gaan we zelf een matrozenpakje maken voor je zoontje, ik help je wel.
Zogezegd zo gedaan..we kochten stof en zaten die zelfde week nog achter de naaimachine.
En je gelooft het niet...... maar het ging als een trein..met hulp van haar zat in 2 dagen het hele matrozenpakje in elkaar, keurig netjes met grote matrozenkraag en al..prima gelukt.

Jaaaaaaaaaaaa en toen kreeg ik de smaak te pakken natuurlijk!
Ik begon met simpele broekjes maar kon al gauw van alles naaien, tot pyjamaatjes en dikke gevoerde winterjassen aan toe..ik stond gewoon versteld van mezelf.
Bergen kleding heb ik zelfgemaakt in die tijd, inmiddels had ik 3 kinderen dus het was wel handig dat ik zelf kleding kon maken voor hen.

Ook voor anderen naaide ik soms en natuurlijk ook voor mezelf.
Zo gingen er weer een aantal jaren voorbij en inmiddels kon ik breien haken en kleding naaien.
Daarnaast was ik ook gaan borduren, want dat was ook iets wat ik heel leuk vond om te doen.
Enkele schilderijen hangen nog steeds bij mij aan de muur.
Tot er op een dag een patchwork ochtend werd gehouden op een vrouwenochtend van de Ichtuskerk.
Dat patchen en quilten sprak mij heel erg aan, werken met mooie stofjes was een van mijn grootste hobby's dus.........en ik besloot om een cursus te gaan volgen bij Anna Groenendijk samen met enkele andere vrouwen.
Binnen enkele weken was er weer een nieuwe verslaving ontstaan namelijk .......Patchworken en Quilten.

En ik ging weer als een trein..na enkele jaren had ik de nodige quilts gemaakt en had me zelfs gestort op het impressionistisch quilten wat inhield dat ik weken met een witte lap bezig was waarop ik allemaal vierkantjes stof prikte.... net zolang tot ik er een patroon van een impressionistisch schilderij mee had ontworpen.

Inmiddels beheerste ik aardig wat handwerktechnieken en wist soms niet wat ik nu weer eens zou gaan doen, haken breien of toch maar weer een nieuwe quilt ontwerpen..?

Het is heerlijk dat je van alles kunt maken, alleen ontbreekt het vaak aan de tijd om alles te maken dat je leuk vind..dus moet je keuzes maken en dat is soms best wel moeilijk...maar toch ben ik dankbaar dat mijn handen en ogen nog steeds goed zijn en dat ik me iedere keer weer op iets nieuws kan storten...lang leve het handwerken! ;)

Anita.

oud en nieuw 2014

En weer is er een jaar voorbij van vreugde maar ook van verdriet, een jaar met hoogtepunten maar ook met diepe dalen..mijn lieve moeder die van ons wegging, het gemis van mijn onvergetelijke vader die er nu al bijna 5 jaar niet meer is....soms gaat het zo diep naar binnen het verdriet wat je hebt.

Te weten dat ze er niet meer zijn en in deze wereld ook niet meer terugkomen,kon je ze nog maar een keertje even spreken om te zeggen dat je veel meer van hen hebt gehouden dan je ooit tegen ze hebt gezegd.

Maar ook de liefde van mijn kinderen,schoonzoons en schoondochter en mijn kleinkind Avner en natuurlijk mijn vriend Ed, mijn broer Peter en andere vrienden en familie die toch altijd weer om me heen staan in moeilijke tijden,dat geeft moed en troost en fleurt je vaak weer op.
53 oudejaarsavonden heb ik nu meegemaakt..van klein meisje die achter de rug van mijn vader wegschool, voor het toch wel erg spannende vuurwerk, tot vandaag.. nu ik alweer 4 jaar oma ben van een geweldige kleinzoon die vanavond samen met zijn vriendje Sven, de sterretjes weer af gaat steken.

Wat hebben ze me veel gebracht al die jaren, van dankbaarheid, liefde en blijdschap, maar ook van pijn verdriet ,gemis en loslaten van angsten,emoties en leermomenten die iedereen in zijn leven heeft.

Het leven gaat maar steeds zijn weg, het ene jaar glijdt naadloos over in het volgende, en wij..wij glijden mee..weer een jaar verder,waarvan we niet weten wat er komen gaat!

Maar ondanks de ellende die we dagelijks over ons heen zien komen bij het journaal, en de gebeurtenissen die we zelf meemaken in ons persoonlijke leven, zijn er nog zoveel kleine dagelijkse dingen om God dankbaar voor te zijn, om je zegeningen te tellen....want het zijn er nog steeds veel.

Dat je een huis hebt met mooie spullen om je heen en niet in een stal hoeft te wonen..en volop lekkere dingen te eten en te drinken.

Dat straks de lente weer gaat komen met nieuwe bladeren en jonge eendjes.

De mooie kerststal die je hebt gevonden op marktplaats en waar een stukje van je ouders in terugkomt, momenten vol emoties.

De kerstboom met zijn oude ballen die je door de jaren heen hebt gekocht..al die herinneringen van Kerstfeesten lang geleden.

Dat je door het overlijden van je moeder nu een nog hechtere band met je broer hebt dan ooit tevoren.

Dat je met je handen nog steeds kunt handwerken, en geen last van reuma of andere vervelende ziektes hebt die dat zouden verhinderen.

Je jongste dochter die je whatsappt vanuit Brabant...waar ze oud en nieuw viert..met haar lieffie Yannis.

De andere kinderen met aanhang die allemaal bij je langskomen en hun eigen gezelligheid en liefde meebrengen.

Al die leuke kleine dingen geven je leven extra waarde, en iedereen heeft zijn eigen kleine dingen in zijn of haar leven.
Daarom wens ik dat voor al mijn vrienden dit jaar een jaar wordt, van veel gelukkige kleine dingen die het leven de moeite waard maken om te leven...veel geluk liefde en voor sommige onder ons kracht toegewenst om dit jaar te beginnen zonder de geliefden die er vorig jaar nog wel waren...of kracht voor moeilijk op te lossen situaties of andere zorgen of problemen die soms op je pad kunnen komen!

Anita